پروکسیمک چیست؟

پروکسیمک چیست و 4 منطقه آن + توضیحات و ترفندهای آن در سایت ریانو 

کلمه proxemic از چه زمانی ابداع شد؟

اصطلاح پروکسمیک توسط ادوارد هال در دهه‌های 1950 و 1960 ابداع شد.

محققین با مطالعه نحوه استفاده مردم از فضا و چگونگی فاصله گیری انسان ها در هنگام گفتگو ، دریافتند که میزان فاصله شما تا فرد مقابلتان میتواند باعث ایجاد احساس آرامش یا اظطراب شود.

با شیوع ویروس کووید 19 در دنیا احتمالا اسم فاصله گذاری اجتماعی رو همه دنیا شنیده باشن . هیچکس فکرشو نمیکرد یه ویروس که 100 برابر کوچیکتر از باکتریه بتونه قوانین سخت گیرانه دولت ها برای فاصله گذاری اجتماعی رو ایجاد کنه .

چهار ناحیه پروکسمیک چیست؟

بطور کلی فضا فی مابین افراد را به 4 منطقه میتوان تقسیم کرد. این تقسیم بندی عبارت است از:

صمیمی (0 تا 60 سانتی متر)، شخصی (60 تا 130سانتی متر)،

اجتماعی (130-350 سانتی متر) و عمومی (بیش از 350 سانتی متر)

شما باید اصول نواحی فضا رو حتما در ذهن داشته باشید چراکه وقتی غریبه ها وارد منطقه اشتباه میشوند ما طبیعتا احساس ناراحتی میکنیم . شاید حتی بصورت ناخودآگاه واکنش ناخوشآیندی نشون بدیم!

پروکسیمک چیست؟

پروکسمیک یا فضای حریم ؛ مطالعه فضای شخصی و میزان فاصله ای است که افراد در موقعیت های اجتماعی بین یکدیگر حفظ می کنند. پروکسمیک قوانین خاصی در هر نوع ارتباط قلمرو شخصی دارد.

پروکسمیک عبارت است از پیام‌هایی که مردم بیان می‌کنند، مثلاً وقتی ترجیح می‌دهند در ردیف جلو یا پشت کلاس بنشینند، یا اینکه در یک جلسه نزدیک یا دور از سر میز بنشینند! و این رفتار اگر اتفاقی نباشد قطعا نشانه های مهمی در علم زبان بدن به ما میتواند برساند.

چرا به پروکسمیک نیاز داریم؟

پروکسمیک یا فضای حریم ؛ میتونه به ما ماهیت روابط رو به جای توضیح دادن نوع ارتباط نشون بده!

اگر مقداری با دقت باشید کاملا نوع ارتباطات افراد را با توجه به نظریه پروکسمیک خواهید فهمید. به فرض مثال اگر یک زن و مرد خیلی راحت یکدیگر را لمس میکنند و فضای کمی میان آنها هست میتوان حدس زد که آنها رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند یا عاشق هم هستند. حتی پروکسمیک یا فضای حریم میتواند نشان دهنده دفع کاراکتر ها از هم باشد.

برای جذب یا دفع افراد باید از اصل پروکسمیک بهره برد و اگر فرد در فضای اشتباه قرار گیرد(به افراد خیلی نزدیک یا دور شود) میتواند نتیجه نامطلوبی داشته باشد در نتیجه باید جوانب احتیاط را در نظریه پروکسمیک رعایت نمود.

دقت داشته باشید چند عنصر مانند زمان ، مکان ، نوع شخصیت و فرهنگ افراد در پروکسمیک حائز اهمیت میباشد. یادتون باشه اکثر مردم به زمان بسیار توجه نشون میدن و شما باید خیلی ماهرانه سیگنال های رفتاری و زبان بدن افراد رو در زمان های مختلف ارتباط مورد توجه قرار بدید. مثلا اگر یه غریبه با شما همکلاس بشه ، در اولین برخورد قطعا انتظار اینو نباید داشت که بلافاصله جفت شما بشینه و خیلی بهتون خودشو نزدیک کنه! یکی از اصول بیزینسی و کوچ ایجاد روابط دوستانه و صمیمی میان مشتری و فروشنده ست . بسیاری از اساتید توسعه فردی در دنیا این رو همیشه توصیه کردند که کانکشن سازی و ایجاد ارتباطات موثر با افراد یکی از مهمترین رکن های موفقیت به شمار میره! اما واقعا این کانکشن سازی به چه شکله؟ بچه ها خیلی گسترده ست و قطعا نمیشه فقط با یه پادکست صوتی شما کل مفاهیم ایجاد کانکشن سازی یا نحوه فاصله فرد کاریزماتیک و نحوه رفتارش رو یاد بگیرید اما در دوره جامع ما در سایت ریانو بطور تخصصی به این موضوع هم پرداختیم. اما ادامه …

تاثیر پروکسمیک در فروش:

مدل‌های پروکسمیک پیشنهاد می‌کنند که اگر فروشنده بدون رابطه به فضای صمیمی خریدار حمله کند ، خریداران واکنش منفی نشان می‌دهند و کنار می‌روند. علاوه بر این، جنسیت فروشنده نیز در برخورد نقش دارد

مدل های پروکسمیک پیشنهاد میکنند فروشندگان برای فروش ، اصول نزدیک شدن گام به گام را طی کنند. اگر فروشنده بدون ایجاد رابطه دوستانه(خوش رفتاری) به فضای صمیمی خریدار حمله کند ، خریداران واکنش منفی نشان میدهند و از خرید منصرف میشوند. علاوه بر این جنسیت فروشنده نیز در برخورد با مشتری نقش به سازیی دارد. در این حالت نیز باید جوانب احتیاط را در جنسیت رعایت کرد.

فروشنده مرد-مشتری مرد = با ایجاد رابطه دوستانه اصولی همانند برادر بزرگتان با مشتری برخورد نمائید و خود کمک رسان برادرتان یا صمیمی ترین دوست تان در نظر بگیرید. برای جنسیت فروشنده زن-مشتری زن هم دقیقا به همین شکله با یه سری تفاوت ها.

فروشنده مرد – مشتری زن = سعی کنید خوش رفتار باشید و تصور کنید که مشتری که شما دارید از خاندان سلطنتی میباشد که به شما افتخار داده است تا از شما خرید کند. برای مثال ، شما وقتی یک فروشنده مزون لباس هستید در کمال تواضع باید به مشتریان خانم پیشنهادات بهترین لباسهای تان را ارائه دهید و در عین حال سعی کنید وقتی از شما راهنمایی میخواهد کمی بیش از واقعیت از خوش لباس بودن مشتری تان تعریف کنید. اگر مشتری هم از خوش رفتاری و نفوذ زیرکانه تان به فضای حریمش استقبال کرد میتوانید مقداری پا را فراتر گذاشته و از خود فرد بطور غیرمستقیم تعریف کنید. نمونه: اینقدر این لباس توی تن شما خوش نشسته که اگر افتخار میدادیدمدل این لباس(طرح) باشید باعث خرسندی بیشتر مجموعه ما بود. البته توجه کنید زیادروی در تعاریف نتیجه عکس را خواهد داشت در نتیجه باید به یک تعادلی برسد. برای فروشندگان زن و مشتریان مرد نیز مشابه همین است اما با شدت نفوذ کمتر!

فضای حریم یا پروکسمیک برای همه انسان ها یکسان نیست و باید نکات کلیدی رو مورد توجه قرار داد . علت این تفاوت میتونه نوع فرهنگ ها و نحوه تربیت اون فرد در دوران کودکی تا بزرگسالی باشه. پس سعی کنید یه سری نکات کلیدی رو مورد توجه قرار بدید و قبلش در نظر داشته باشید حدسیات شما به قضاوت کردن تبدیل نشه!

فرهنگ های تماسی مثل آمریکای لاتین و خاورمیانه که ایران خودمونم شاملش میشه ممکنه ترجیح بدن نزدیکتر از فرهنگ های غیرتماسی مثل آسیای شرقی و آمریکا باشند .

یا مثلا کشاورزان روستایی و دیگران در مناطق روستانشین ممکنه ترجیح بدن دوتر بیاستند.

شهرنشینان به دلیل داشتن فضای کمتر نزدیک تر می ایستند

یا حتی زمان روز میتونه بر فضا تاثیر گذار باشه. معمولا افراد در شب سعی میکنند فاصله بیشتری با دیگران برقرار کنند و این بصورت ناخودآگاه اتفاق میوفته

مثلا اگر شما دارید از یه کوچه باریک و خلوت در شب رد میشید ناخوآگاه خودتونو یکم جمع میکنید و یا مسیرتونو طوری تنظیم میکنید که فاصله بیشتری تا شخص رهگذر داشته باشید.

مناطق پروکسیمک عبارتند از

و توضیحات این منطقه ها:

منطقه صمیمی

اولین منطقه، فضای کوتاه یا منطقه صمیمی است که از محدوده تماس فیزیکی تا 60 سانتی متر متغیره

معنی آن: این فاصله معمولاً بین عاشقان و سایر افراد نزدیک مانند اعضای خانواده و دوستان نزدیک استفاده می شود.

بطور مثال خانم هایی که به دنبال صمیمی شدن با یه مرد هستند بصورت ناخودآگاه یا خودآگاه به این منطقه قدم میزارن و دوباره بیرون میان. و مرد هایی که این سینگال رو دریافت میکنن برای نشون دادن جذابیت متقابل رفتارشونو عوض میکنند.

میدونید چرا توی بازجویی ها، پلیس به فرد مظنون نزدیک میشه؟

هرکدوم از ما انسان ها یه فضای حریم یا پروکسمیک صمیمی داریم که اون منطقه ویژه عزیزان و نزدیکان ماست. در هنگام بازجویی حمله استراتژیک به فضای صمیمی شخص مظنون میتونه اظطراب و هجوم آدرنالین رو تحریک کنه و فضای کافی برای نزدیک شدن به اعتراف رو در مظنون ایجاد کنه.

یکی از مهمترین اصول زبان بدن تشخیص فضای صمیمی و غیرصمیمی میان افراده و با همین فضای فی مابین میتونید تشخیص بدید لول و رابطه تون با افراد در چه سطحی هست.

فضای صمیمی در ورزش هم قابل مشاهده ست.

هم تیمی ها نسبت به دوستان معمولی نرخ لمس بسیار بالاتری دارند. آنها با حرکات صمیمانه به پشت، سر و نیم تنه یکدیگر دست می زنند. بازیکنان تیم همچنین فاصله های کمتری را بین یکدیگر حفظ می کنند. آنها نزدیک به هم می ایستند، کنار هم جمع می شوند و خیلی راحت تر از دوستان عادی صحبت می کنند مثلا والیبالیست ها در هنگام حمله مهاجم به زمین بازیشون کنار همن و حتی یکی از معروفترین تماس های ورزشی رایج در دنیا رو والیبالیست ها دارن که برای ورود به زمین بازی یا مثلا تشویق کردن به کمر یا باسن هم ضربه میزنن.

ازدحام بیش از حد، مانند آنچه در برخی کنسرت ها و در گروه های بزرگ می بینیم، می تواند باعث اضطراب و یا هیجان ناشی از ترشح آدرنالین شه.

مثلا یکی از باشکوه ترین ازدحام ها ، جمع دسته های سینه زنی یا زنجیر زنی در ایام محرم حسینی هست. که کاملا میتونید در جمعیت های بالا شور و هیجانات برخی افراد رو کاملا تشخیص بدید.

مطمئننا نمیخواید یه غریبه به منطقه صمیمی شما حمله کنه

اما چند استثنا وجود داره دوستان

مثل آسانسور. در آسانسور همه ما انسان ها فارغ از قومیت و فرهنگ ، معمولا از قوانین ناگفته خاصی پیروی میکنیم

مثل:

اجتناب از تماس چشمی با دیگران

حفظ یک چهره پوکر بدون احساس

مراقب اعداد طبقات در حین تغییر هستیم

اگر کتاب یا روزنامه ای دستمونه طوری وانمود میکنیم که غرق در کتاب یا روزنامه شدیم یا معمولا گوشی تلفن همراهمونو دستمون میگیریم.

برای ایجاد ارتباط میتونید بصورت ماهرانه یکی از این قوانین را بشکنید و یه ناهنجاری ایجاد کنید

 

برخی افراد از هجوم به این فضا بی خبرند، اما یه سری افراد هدفمند این کار را انجام می دهند. مثل دونالد ترامپ. او قطعاً از سایر افراد اطراف خود نمی ترسد و حباب دفاعی او آنقدر کوچک است که اغلب به منطقه صمیمی افراد دیگر حمله می کند.

 

برای افزایش جذابیت ، فاصله بین خود و فردی که عاشق آن هستید را گام به گام کمتر کنید. البته اصول و شرایط خاص خودشو داره. اما منظور ما در ابتدای رابطه ست. مثلا وقتی هنوز در سطح دوستی نزدیک با طرف نیستید نرید طرف رو بغل کنید. در بیشتر موارد دیگه از حمله به منطقه صمیمی فرد خوداری کنید چون باعث میشه افراد احساس ناخوشایند و ناامنی داشته باشن و عدم رعایت این یه حرکت غیرکاریزماتیک به حساب میاد.

مورد داشتیم توی جلسه طرف رفته طرف قراردادشو بغل کرده! عه چه کاریه آخه برادر من. کاریزماتیک و با حریم رفتارکنید. اما خشک و رباتی هم نباشید. صمیمی بودن و خوش برخورد بودنتون رو به طرز دیگری نشون بدید. مثل دست دادن با گرمی و صمیمیت ؛ البته خود نحوه دست دادن اصول خاص خودشو داره که در ادامه بهش میپردازیم.

لازم به ذکره که ما در دوره جامع رازهای جذابیت کاریزماتیک رو بصورت کاملا مجزا برای شما سروران گرامی ارائه کردیم و میتونید برای تهیه این دوره میتونید به سایت ریانو مراجعه کنید.

تهاجم ریاست جمهوری به فضا

نمونه های تهاجم به فضا در سیاستمداران بسیار مشهود و جنجالی میتونه باشه مثلا در مناظره ریاست جمهوری سال 2000 بین جورج دبلیو بوش و ال گور، گور به فضای بوش حمله کرد که به نظر او «حرکت قدرتمندانه و نشانه سلطه» بود.

در حالی که فقط اون رو شبیه یک قلدر به مردم نشون داد و باعث تضعیف شخصیتش بین بقیه شد

اما واکنش هوشمندانه و کاریزماتیک بوش جالب بود.

اون دیگه حرفی نزد و سرش رو به نشانه تشخیص به سمت گور تکون داد و همه حاضران رو به خنده وا داشت. این حرکت غیرکلامی ” من تو را میبینم ” یه راه عالی برای از بین بردن تنش بود. فیلم این واکنش :

فیلم این واکنش در یوتیوب

منطقه یا فضای شخصی

فضای شخصی در پروکسیمک ؛ این منطقه معمولا بین 60 تا 130 سانتی متر است است. این بهترین فاصله برای ایجاد رابطه و ایجاد روابط است

معنی آن: وضعیت رابطه را نشان می دهد. افرادی که روابط نزدیک تری دارند، فاصله شخصی کمتری خواهند داشت. یه مطالعه نشون داده که شوهران ناراضی بیشتر هنگام صحبت با همسرشان فاصله مکالمه بیشتری را انتخاب می کنند

تفاوت‌های جنسیتی وجود دارد : زنان معمولاً بیشتر از مردان با دیگران صحبت می‌کنند، تا زمانی که مکالمات دوستانه یا خنثی باقی بماند

به طور کلی، زنان بیشتر از مردان مورد توجه قرار می گیرند .

قد نیز نقش دارد: در یک مطالعه اخیر در سال 2019 ، افراد قد بلندتر نسبت به افراد کوتاه قد بیشتر مستعد حمله به فضای شخصی بودند، زیرا افراد قد بلندتر غالب هستند

یه سری نکات مهم در فاصله وجود داره مثلا اگر متوجه شدید که خیلی دور ایستاده اید، سعی کنید فاصله را بدون تجاوز به منطقه صمیمی طرف مقابل کم تر کنید. افرادی که در طول مکالمه از فواصل نزدیک‌تر استفاده می‌کنند معمولاً افرادی خونگرم، دوست‌داشتنی‌تر، همدل‌تر و فهمیده‌تر دیده می‌شوند

نزدیک‌تر شدن در طول مذاکرات تجاری و هنگام ملاقات با شرکای جدید شبکه راهی عالی برای افزایش رابطه است.

اما هر کاری که انجام می دهید، به فضای شخصی احترام بگذارید! نزدیک شدن بیش از حد به کسی می تواند او را واقعاً ناراحت کند، مهم نیست که زبان بدن شما چقدر خوب باشه ، ادب و شخصیت شما از همه چیز مهمتره!

مشاهده کلیپ در یوتیوب

ایستادن بیش از حد نیز می تواند بد باشد و ممکن است باعث قطع ارتباط عاطفی شود. در مناظره سال 1992 بین بوش و کلینتون، از کلینتون سوالی از شخصی پرسیده می شود که در میان مخاطبان بسیار دور از ذهن بود.

او با هوشمندی مشکل فضای بیش از حد را با رفتن مستقیم به سمت بلندگو و تلاش برای نزدیک شدن هرچه بیشتر برطرف می کند

این تاثیر بسازایی گذاشت چون اون میتونست اون رو از نزدیکتر ببینه و ارتباط عاطفی قوی تری برقرار کنه

رویکرد لرزش و انتظار

رویکرد “لرزش و صبر” میتونه به شما در تعیین فاصله فیزیکی مناسب در یک مکالمه در سه مرحله کمک کند

• دست دادن مناسب
• برقراری ارتباط چشمی مناسب
• یک قدم به عقب برداشتن

بخش انتظار جاییه که سیگنال های اطلاعاتی بیرون میاد و بسته به کاری که طرف مقابل انجام میده میتونید حدس بزنید چه احساسی داره:

خیلی نامحسوس و هوشمندانه یه قدم به عقب برمیدارید و ری اکشن فرد رو مشاهده کنید.

•  اگر در جای خود باقی بماند: با این فاصله راحت هستند.
•  اگر یک قدم به عقب برگردند یا کمی دور شوند: ممکن است به فضای بیشتری نیاز داشته باشند یا بخواهند جای دیگری باشند
•  اگر آنها یک قدم نزدیکتر شوند: نسبت به شما احساس راحتی یا رضایت دارند

منطقه اجتماعی

میخواید راحت منطقه اجتماعی رو تشخیص بدید؟ تصور کنید توی یه خیابون دارید راه میرید و گوشیتون خاموش شده و ساعت هم همراهتون نیست. از یه رهگذر توی خیابون ساعت میپرسید؛در شرایط عادی چقدر فاصله شما تا اون شخصه؟ به همون فضا میگن منطقه فضای اجتماعی

برای اکثر مردم، این فاصله بین 130 تا 350 سانتی متر است

معنی منطقه فضای اجتماعی چیه؟ : اکثر غریبه ها از این فاصله شروع می کنند و اغلب در رویدادهای تجاری و اجتماعی رسمی استفاده می شود. بسیاری از افرادی که برای اولین بار ملاقات می کنید ممکن است در این فاصله باشند.

نحوه استفاده: این یک فضای بسیار خنثی است و واقعاً از نظر ایجاد روابط خوب کار نمی کنه ! . اگر خود را در منطقه اجتماعی می بینید، سعی کنید کمی نزدیک تر شوید و واکنش فرد را بسنجید. آیا آنها پذیرا و گرم هستند یا بلافاصله رفتار ترد شونده از خود نشان میدهند.

آخرین کسی که وارد میشه!

یک قانون نانوشته در دنیای سیاست وجود دارد. شخصی که دیگران را به داخل ساختمان راهنمایی میکنه «برنده» است!

یکی از چیزهایی که فرهنگ هم خیلی نقش بسازیی توش داره و خصوصا ما ایرانی ها که تعارف برای ورود به یه مکان برامون امری طبیعی بشمار میره ولی در سیاست مداران جزء مسائل مهمی از اصول زبان بدن اجتماعی بشمار میره!

بیایید این کلیپ را ببینیم که 3 رهبر جهان سعی می کنند آخرین نفری باشند که وارد درب می شوند.

مشاهده کلیپ در اینستاگرام

شما می توانید تعداد زیادی کشتی، چنگ زدن و حتی هل دادن را ببینید! مردم ممکن است این را فقط یک مسابقه دوستانه ببینند، اما به صورت غیرکلامی، یک جنگ درونی بین فلسطین و اسرائیل در اینجا در جریان است .

منطقه عمومی

آخرین منطقه – منطقه عمومی است . این فاصله 12 تا 25 فوت ( بیش از 350 سانتی متر تقریبا ) است. معمولاً فاصله عمومی بین غریبه ها در مراکز خرید، فرودگاه ها، خیابان های عمومی گسترده و رویدادهای بزرگ دیده می شود.

معنی آن چیست: به احتمال زیاد فاصله عمومی 2 نفر نشان دهنده غریبه بودن است. معمولاً در این فاصله تماس چشمی و لمس فیزیکی بسیار کم است.

پرزیدنت جان اف کندی به دلیل مسافت عمومی وسیع خود مشهور بود. کندی همیشه سیل جمعیت را در اطراف خود داشت، اما به طرز عجیبی حباب خالی 30 فوتی را در اطراف خود نگه میداشت . به گزارش نشنال جئوگرافیک ، بسیاری از مردم از نزدیک شدن غریبه ها عصبانی میشوند و فاصله خود را حفظ میکنند

نحوه استفاده : اگر میخواید احساسات رو در یک رابطه دوستانه یا عاشقانه به حداقل برسونید این فاصله عمومی رو حفظ کنید.

Sources:

1 Knapp, M. L., & Hall, J. A. (2014). Nonverbal communication in human interaction. Boston: Wadsworth Cengage Learning. 2 Pease, A. (2017). The definitive book of body language: How to read others’ attitudes by their gestures. London: Orion. 3 Morris, D. (2012). Peoplewatching: The Desmond Morris Guide to Body Language. London: Vintage Digital. – scienceofpeople website – Riano.group website by Rayan ebadi

پیشنهاد ریانو: میتوانید هم اکنون دوره رایگان زبان بدن را از طریق کلیک بر روی این متن دریافت نمائید.